آداب تلاوت

آداب تلاوت قرآن مجید براى خواننده ومستمع

وظیفه هرمسلمان است که رهنمود هاى قرآن مجیدرا درهمه امورزندگى خویش مورد عمل قرار دهدوبه احکام آن پابندى داشته ازقرائت وتلاتش همیشه خودرامستفیدوبهرور سازد ودرتلاوت آن آداب زیرین را درنظرگرفته ورعایت کند.
1:- قرآن مجید را در حالت پاکى بدن و وضو تلاوت نموده:
کسیکه میخواهد قرآن عظیم الشان راتلاوت کنداگر از یاد میخواند،وضوء داشتن آن جهت ادب قرآن مستحب است ورنه بدون وضوء هم برایش درصورتیکه ازحفظ بخواند مانع دیده نمیشود.واگر ازروى مصحف بخواند وضوء دشتن واجب است امادر حالت جنابت،حیض ونفاس لمس نمودن وتلاوت قرآن از روى مصحف روانیست چنانچه خداى پاک جل جلاله میفرماید:
((لایمسه الاالمطهرون )) ( سورة واقعه آیه 79 )
(( آنرالمس نمیکند ((وباید لمس نکند)) مگر پاک شد گان))

(لایمس القرآن الاطاهر) (مؤطأ امام مالک )
( جزاز (مردم) پاک (کس دیگرى ) قرآن رالمس نمیکند ( باید نکند).

بدون غلاف و پوش جداگانه براى شخص جنب وبى وضوء مس قرآن جواز ندارد و اگر قرآن مجید غیر از پوش مستقل آن غلاف و پوش جداگانه داشت و از پوش آن بدست گرفت ومس کردمانع ندارد. جهت تلاوت قرآن علاوه بر اینکه شخص باید وضوء داشته باشد اگرچیز بد بوى رامانند :سیر،گندنه، پیاز وغیره خورد بهتر است دهن خود را توسط مسواک وبرس پاک نماید
2:- قرآن را در جاى پاک ونظیف تلاوت کردن:
شخص مسلمان بواسطه آحترام واجلال قرآن باوجود پاکى پدن باید لبا س وى هم پاک باشد ودرجاى پاک قرآن راتلاوت نماید چنانچه میفرماید:
((والله یحب المتطهرین)) (سورة توبه آیه 108 )
(خدا وند پاکانر دوست میدارد).

3:- دروقت تلاوت رو بروى قبله به وقار وآدب کامل نشستن:
بهتر است شخص دروقت خوادن قرآن روبروى قبله به وقار وادب کامل بنشیند اما اگرشرایط طورى بود که در روبروى قبله نشستن حرج وتکلیف واقع مى شد مانع ندارد که به سمت دیگرى روى خود رابیاورد.

4:- در شروع تلاوت اعوذ با لله گفتن :
هرگاه شخص خواسته با شد به تلاوت قرآن پاک آغازنماید باید اول اعوذ بالله را بگوید ودراوایل سوره به استشناى سوره برأة بسم الله گفتن نیز ضرورى است چنانچه خداى پاک جل جلا له میفرماید:
(( فاذا قرا‌‌ءت القرآن فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم)) (سورة نـمل آیه 98 )
(چون قرآن را میخوانى ازشیطان رانده شده بخداوند پناه به بر).

5:- قرآن راباخشوع وخضوع خواندن :
اینهم ازآداب تلاوت قرآن مجید است که مسلمان در وقت خواندن حضور دل، تفکر وتدبر درآیات کلام ربانى داشته باشد وتلاوت آن به اشتراک زبان، دل وعقل هرسه صورت گیرد .به این معنى که زبان در حسن قرائت،دل درتفکر وپند گرفتن وعقل متوجه فهم معانى ومطالب باشد علاوه بر آن تلاوت کننده دروقت خواندن قرآن گریه کند واگر گریه اش نمى آید خودرا بگریاند چنانچه پیابراسلام صلى الله علیه وسلم میفرماید:

( اتلوا القرآن وابکوا فان لم تبکو) (سنن ابن ماجه )
( جزاز (مردم) پاک (کس دیگرى ) قرآن رالمس نمیکند ( باید نکند).
6:- قرآن رابه ترتیب وترتیل خواندن :
قرآن باید به ترتیب وتانى وتفکر ومطابق به قواعد تجوید خوانده شود وهرحرف در مخرج خود ادا گردد نه اینکه باسرعت وعجله خوانده شود که در آن صورت حروف درمخرج خود ادا نـمیگردد و معانى ومفاهیم آن هم دانسته نـمیشود .چنانچه خداى پاک جل جلا له میفرماید:
( ورتل القرآن ترتیلا ) (سوره مزمل ایه 4 )
(قرآن را با وتأنى وتأمل بخوان).

نباید قرآن در مدت کمتر از سه شب ختم گر دد چنا نچه پیامبر بزرگوار اسلام صلى الله علیه وسلم میفرماید:
(( لم یفقهه من قرا القرآن فى اقل من ثلاث )) (سنن ترمذى )
)کسیکه قرآن را در مدت کمتر ازسه (شب) تلاوت (ختم) کند آنرا ندانسته است.(
وقتى حضرت عبد الله پسر عمر فاروق رضى الله عنهما حفظ قرآن مجید را تمام نمود ودر یک شب ختم کرد واز پامبر اسلام صلی الله علیه وسلم اجازه خواست که در یک شب تمام قرآن را ختم نماید آنحضرت صلی الله علیه وسلم برایش اجازه نداد که قرآن را در مدت کمتر از هفت شب ختم کند (سنن ابن ماجه )
حضرت عثمان بن عفان ، زید بن ثابت و عبدالله بن مسعود رضى الله عنهم قرآن مجید را در هفته یکبار ختم مى نمودند. تلاوت قرآن با تفکر و تأمل ، ترتیب و تأنى و تجوید تنها در دنیا براى براى قارى نفع و اجر آن نمى رسد بلکه در آخرت نیز بدرجات عالى جنت نایل میگردد چنانچه رسول اکرم صل الله علیه وسلم میفرماید:
(( یقال لصاحب القرآن اقرأ وارتق ورتل کما کنت ترتل فى الدنیا فان منزلتک عند آخر آیه تقرا ها)) (مسند امام احمد حنبل )
( در روز قیامت به یار و قارى ( قرآن ) گفته میشود : بخوان و ( بدر جات عالى و مقامات جنت ) بالا برو و ترتیل کن ( قرآن را خوب به تجوید و ترتیب بخوان ) چنانچه در دنیا به ترتیب تلاوت مى نمودى و بدون شک مقام تو ( در جنت ) به آخرین آ یتى است که تو قرائت مى نمائى)

7:- قرآن کریم را به آواز خوب و دلنشین قرائت نمودن :
قارى قرآن در موقع تلاوت باید آواز خویشرا تا اندازه ء امکان ، خویش ، گیرا و دلکش گرداند ، زیرا پیامبر اسلام صل الله علیه وسلم میفرماید :
( حسنوا القرآن باصواتکم فان الصوت الحسن یزید القرآن حسنا ) (سنن دارمى)
(( قرآن را به آواز هاى خویش زیبا نمائید زیرا آواز خوش به زیبائى قرآن می افزاید))
و در روایت دیگرى باین مضمون میفرماید:
( زینوا القرآن با صواتکم ) (سنن دارمى
(( قرآن را به صوت هاى خویش زیباکنید))

ودر روایت دیگرى میفرماید :
( لیس منا من لم یتغن باالقرآن ) (صحیح البخارى و ابوداود )
( جزاز (مردم) پاک (کس دیگرى ) قرآن رالمس نمیکند ( باید نکند).
6:- قرآن رابه ترتیب وترتیل خواندن :
و میفرماید :
( ما اذن الله لشىء ما اذن لنبى یتغنى با القرآن ) ( صحیح بخارى و مسلم )
(( خداوند به ، هیچ چیزى اجازه نداده مانند یکه به پیامبر خود به تلاوت قرآن اجازه داده که به آواز خوش و زیبا قرآن را بخواند)
8:- قرآن را به منظور خوشنودى خداوند تلاوت کردن :
مسلمان باید قرآن را جهت رضا و خوشنودى خداوند تلاوت نماید ودر تلاوت آن از کسى چیزى مطالبه نکند و قرآن را و سیله ء کسب معیشت خود قرار ندهد و هدف از تلاوت آن خوشنودى مردم را نگرداند. چنانچه پیامبر اسلام صل الله علیه و سلم میفرماید:
( من قرأ القرآن فلیسأل الله به فانه سیأ تى اقوام یقرؤن القرآن یسألون الناس به) ( اتقان فى علوم القرآن نقل قول از آجرى.)
(( کسیکه قرآن را میخواند باید مزد آن را از خداوند بخواهد . بیگمان به زودى مردمى آیند که قرآن را میخوانند و مزد آنرا از مردم مى طلبند ))
مستمع قرآن مو قعیکه قرآن خوانده میشود باید به توجه کامل و دقت هر چه تمام به آن گوش دهد و از شنیدن آن تبرک و از مطالب و رهنمود هاى آن خود را بهره ور و مستفید سازد چنانچه خداوند پاک جل جلا له میفرماید:
(وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآَنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ) ( سورة الأعراف 204 )
(( وقتیکه قرآن خوانده مى شود به آن ( با توجه کامل ) گوش دهید و خاموش باشید ، تا باشد که ( مورد ) مرحمت ( واقع ) شوید )).
براى سامعین قرآن روانیست که از نزد خود در اثناى تلاوت بعضى عبارات را بیفزایند چنانچه بعضى مردم عادت دارند که میگویند : ما شاء الله ، الله الله و غیره . در مجالس تلاوت قرآن از کشیدن سگرت ، چلم ، نصوار و غیره باید جداً خود دارى شود و از خوردن طعام و نوشیدن چاى و غیره که مخل تلاوت و استماع قرآن میگردد نیز ممانعت بعمل آید

مهدی در قرآن

šcr߉ƒÌãƒ br& (#qä«ÏÿôÜムu‘qçR «!$# óOÎgÏdºuqøùr'Î/ †p1ù'tƒur ª!$# HwÎ) br& ¢OÏFム¼çnu‘qçR öqs9ur on̍Ÿ2 šcrãÏÿ»s3ø9$# ÇÌËÈ  

آن‌ها می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند؛ ولی خدا جز این نمی‌خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند.

(توبه، 32) (ترجمه‌ی آیت‌الله مکارم شیرازی)

در این آیه‌ به تلاش بیهوده‌ی دشمنان و کافران برای خاموش کردن نور عظیم الهی اشاره شده و این تلاش را با عبارت «می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند» توصیف می‌کند و با این تعبیر منتهی درجه‌ی حقارت و پستی مخالفان اسلام را بیان نموده است (یکی از زیباترین بیان‌های قرآن است که غیر از قرآن در هیچ جای دیگر پیدا نمی‌شود).

سپس در آیه‌ی بعدی خداوند اراده‌ی خود را در گسترش و جهانی شدن دین اسلام بیان می‌فرماید:

uqèd ü”Ï%©!$# Ÿ@y™ö‘r& ¼ã&s!qߙu‘ 3“y‰ßgø9$$Î/ Èûïϊur Èd,ysø9$# ¼çntÎgôàã‹Ï9 ’n?tã Ç`ƒÏe$!$# ¾Ï&Íj#à2 öqs9ur on̍Ÿ2 šcqä.Ύô³ßJø9$# ÇÌÌÈ  

او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه‌ی آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.

(توبه، 33) (ترجمه‌ی آیت‌الله مکارم شیرازی)

این آیه سه بار در قرآن تکرار شده و نشان از اهمیت و عظمت موضوع دارد.

جمله‌ی لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ یعنی آن را بر تمام مرام‌ها و مسلک‌ها پیروز می‌گرداند. کلمه‌ی لِیُظْهِرَهُ به گفته‌ی معروف‌ترین مفسرین به دِینِ الْحَقِّ بر می‌گردد.

بنابراین در این آیه بشارتی عظیم نهفته است. این امر در زمان رسول اکرم(ص) با ظهور اسلام و نسخ تمام ادیان پیش از آن به وقوع پیوست، و بهترین دلیل آن پرداختن جزیه توسط پیروان دیگر ادیان به مسلمانان می‌باشد.

اما امروز وضع به گونه‌ای دیگر می‌باشد. مسلمانان تعدادشان کمتر از یک چهارم ساکنان زمین است و در کشور های اسلامی قوانین غیر اسلامی حکومت کرده ادیان باطله نبض جوامع را در دست دارند. مسلمانان بسیار تحت فشار هستند. پس این غلبه چه زمانی تحقق خواهد یافت؟

اما این که دین اسلام دین جهانی خواهد شد توسط این آیه بشارت داده شده است. و آن در زمان ظهور مهدی(عج) خواهد بود.

بر این اساس امام محمد باقر(ع) فرموده‌اند:

«این آیه بشارت به ظهور مهدی در آخرالزمان می‌دهد، و به درستی که او (با تأیید خداوند متعال) دین جدش را بر ادیان دیگر پیروز می‌گرداند، بدان گونه که در روی زمین مشرکی نخواهد بود.»

منابع:

1. امام مهدی(ع) از ولادت تا ظهور، سید محمدکاظم قزوینی

2. مهدی منتظر در اندیشه‌ی اسلامی، سید ثامر هاشم العمیدی، ترجمه‌ی محمدباقر محبوب‌القلوب